روانشناسی عمومی حمزه گنجی

کتاب روانشناسی عمومی حمزه گنجی نشر ساوالان تألیف حمزه گنجی شامل ۱۲ فصل با عناوین زیر می باشد:

• تعریف، تاریخچه، مکتبها، رشته ها، روش های تحقیق و زمینه های مورد مطالعۀ روانشناسی
• شرطی شدن و یادگیری
• رشد و عوامل مؤثر در آن
• هوش
• حافظه و فراموشی
• ناکامی و تعارض
• احساس و ادراک
• انگیزش
• هیجان
• شخصیت
• اختلال های رفتاری
• پایه های زیستی رفتار

تعریف روانشناسی

روانشناسی علمی است که به بررسی علمی رفتار و فرآیندهای ذهنی می پردازد. منظور از «رفتار» در روانشناسی، آن دسته از فعالیت های جاندار است که بوسیله یک جاندار دیگر یا با دستگاه های آزمایشگاهی قابل مشاهده است. و منظور از «فرآیندهای ذهنی» یعنی آن دسته از فعالیت های جاندار که قابل مشاهده مستقیم نیست، ولی می توان آن را از روی آثارش در رفتار فرد استنباط کرد. نمونه هایی از رفتار عبارتند از:مطالعه کردن، صحبت کردن، ورزش کردن، خوابیدن، حرف زدن در خواب، آب دهان انداختن، گره کردن مشت ها و . . . نمونه هایی از فرآیندهای ذهنی عبارتند از:حل مسئله، سبک تفکر، تغییرات مربوط به حافظه و یادگیری، ادراک و . . .

اگر روانشناسی را (مطالعه ی علمی رفتار و فرایند های ذهنی) بدانیم، در این تعریف سه کلمه مهم هستند. علم، رفتار و فرایندهای ذهنی. پس به تعریف این سه کلمه می پردازیم:

۱-علم در  آموزش روانشناسی

روانشناسی به عنوان یک علم برای مشاهده، توصیف، پیش بینی و تبیین رفتار از روش های نظام مندی استفاده می کندروانشناسان مطالعات خود را خیلی ذقیق و موشکافانه طراحی می کنند. در روانشناسی مطلوب این است نتایج حاصل، رفتار شمار زیادی از آدم ها را تو صیف کند.

۲-رفتار در آموزش روانشناسی

رفتار هرکاری است که ما می توانیم انجام دهیم و بصوررت مستقیم قابل مشاهده است، مثل بوسیدن، گریه کردن نوزاد یا موتور سواری. البته طی سال های اخیر رفتار را جور دیگری تبیین می کنند و رفتار را نتیجه ی هر گونه پاسخ به محرک می دانند و این رفتار می تواند هم قابل مشاهده و هم غیر قابل مشاهده باشد.

اهداف روانشناسی

روانشناسی در زمینه های گوناگون، مانند چگونگی ادراک، پیش بینی رفتار دیگران، دگرگونی های رفتار، آشنایی با شیوه های حل مسئله، ترمیم آسیب های روانی و حل دشواری های زندگی، ما را یاری می دهد تا با رفع نیازها و کمبود ها، راه برای خوشبختی و شکوفایی انسان ها گشوده شود. به این ترتیب، هدف های مهم روانشناسی عبارت اند از:

توصیف و سنجش رفتارها، که درشرایط گوناگون جلوه گر می شوند.

توضیح علت های رفتار و نتیجه گیری منطقی از چگونگی آن، برای پی بردن به واقعیت ها

·         پیش بینی نتایج رفتارها بر اساس اطلاعات موجود از عملکردهای گذشته

·         مهار یا کنترل رفتارها، برای تسلط بر امور و دست یابی به موفقیت در کارها

·         حل دشواری های رفتاری در زندگی فردی و اجتماعی

رسیدن به این هدف ها، موضوع رشته های گوناگون علم روانشناسی است.

تاریخچه روانشناسی

گرچه یافته های روانشناسی با روش علمی، بیش از ۱۳۰ سال سابقه ندارد، ولی توجه به موضوعات این رشته، از گذشته های بسیار دور مطرح بوده است.

انسان های ابتدایی با توجه به خواب و رویاها، تصور می کردند در درون آن ها موجودی نامرئی وجود دارد که هنگام خواب از بدن جدا می شود و کارهایی را انجام می دهد. به این دلیل آنان خود را متشکل از دو جز جاندار و بی جان می دانستند و عوامل طبیعی را نیز جاندار و بی جان می پنداشتند و بین عوامل طبیعی و موجود نامرئی درون خود، رابطه برقرار می کردند.

از نظر آنان، برخی عوامل طبیعی جاندار عبارت بوده اند از:رعد و برق، طوفان، سیل، زلزله، بیماری، طلوع و غروب، خسوف و کسوف، خورشید و ستارگان. انسان های ابتدایی این گونه عوامل طبیعی را در ایجاد تصورات خیر و شر(سعد و نحس)، یا شاد و ناشاد موثر می دانستند و از راه نذر و قربانی می خواستند این ارواح را، درباره موجود نامرئی درون خود تسکین دهند و نظر مساعد ارواح طیّبه یا خبیثه را جلب کنند.

این نوع تصورات که به «جان دار پنداری ابتدایی[۱]»معروف است، قبل از ظهور ادیان یکتا پرستی در برخی از جوامع وجود داشته و حتی موجبات پرستش خدایان گوناگون می شده است.

یونانیان باستان قبل از ظهور ادیان یکتا پرستی در برخی از جوامع وجود داشته و حتی موجبات پرستش خدایان گوناگون می شده است. یونانیان باستان، قبل از میلاد مسیح عقیده داشتند که روان یا دم زندگی همیشه زنده و پایدار است و این بدن است که نابود می شود. تن هم چون قفسی است که روان برای مدتی کوتاه در آن زندگی می کند.

شاخص ترین دانشمندان یونان باستان که درباره ی روانشناسی اظهار نظر کرده اند عبارت اند از:سقراط، بقراط، افلاطون و ارسطو، اینان در زمینه روان و نفس در زندگی آدمی مطالب گسترده ای بیان کرده اند.

ادیان گوناگون بر اساس ضوابط و اصول خود، افراد را به رفتارهای خاصی تشویق می کنند. اما با توجه به آن که در حال حاضر بالغ بر سه میلیارد نفر مسیحی و مسلمان در جهان وجود دارند، مطالب مختصری از شیوه های رفتاری این دو دین ارائه می شود.